Een zelfvoorzienend leven met vier kinderen, thuisonderwijs en in harmonie met de Noorse natuur. Dat is het streven van de familie Payne uit de prijswinnende documentaire ‘A New Kind of Wilderness’ (EO). Maar als moeder Maria kanker krijgt en overlijdt, moet de rest van het gezin gedwongen andere keuzes maken. Waarom wilde regisseur Silje Evensmo Jacobsen de leefstijl van het gezin vastleggen en hoe gaat het nu met vader Nik en de vier kinderen?

Hoe wist je van het bestaan van de familie Payne?
Silje Evensmo Jacobsen: ‘Maria, de moeder van het gezin, hield een blog bij over hun leefstijl. Toen ik haar verhalen en foto’s ontdekte, voelde ik gelijk een connectie met haar. De manier waarop ze over onze relatie met de natuur schreef sprak me erg aan. Ook haar visie op de wereld en eerlijkheid vond ik mooi. Ze deelde niet alleen een geromantiseerd idyllisch plaatje van hun bestaan, maar ook de nadelen van wonen op een afgelegen plek. Bijvoorbeeld dat ze soms naar de stad verlangde.’

Hoe leidde dit tot de documentaire?
‘Ik benaderde Maria in eerste instantie om te vragen welke lenzen ze gebruikte voor haar fotografiewerk. Zo kregen we tien jaar geleden contact. Toen ik voorstelde om haar gezin te filmen voor een televisieserie mocht ik meteen langskomen om een pilot te draaien. Die pilot leidde uiteindelijk niet tot een serie, maar we hielden wel contact. Toen Maria ziek werd en in 2019 overleed, wilde ik haar verhaal alsnog vertellen maar dan in een andere context. En ik was benieuwd hoe de familie om zou gaan met het verlies van de moeder. Ik zag het als een kleinschalig, artistiek project en had nooit verwacht dat de film zo’n internationaal succes zou worden.’

Interview gaat verder onder de afbeelding

Maria, moeder van het gezin, deelde niet alleen een geromantiseerd idyllisch plaatje van hun bestaan, maar ook de nadelen van wonen op een afgelegen plek. Die eerlijkheid vond ik mooi

Silje Evensmo Jacobsen

Op welke manier voelde je de verbondenheid met Maria’s visie?
‘Als filmmaker vond ik de manier waarop ze haar kinderen op foto’s vastlegde erg mooi. Ze was heel goed in het vangen van de kleine dingen. Daarnaast inspireerde het gezin mij in hun manier van leven. In Noorwegen sturen we kinderen vanaf één jaar dagelijks acht uur naar de kinderopvang. Toen ik mijn eigen dochter naar de opvang bracht, was ze daar overduidelijk nog niet aan toe. Ik vond haar huilend in de hoek toen ik haar kwam ophalen. Ik vroeg mezelf af: waarom doe ik dit? En toch bleef ik haar brengen, omdat iedereen om me heen hetzelfde deed. Ik gaf mijn kind huilend en schreeuwend af en ging zwaaiend weg, omdat me verteld werd dat dat was hoe het moest. Tot Maria me vroeg: ‘Als het niet goed voelt, waarom doe je het dan?’ Ik ben nooit tot thuisscholing overgegaan zoals de Paynes, maar hun leven inspireerde me wel om mijn eigen prioriteiten stellen en mijn eigen pad te kiezen.’

Interview gaat verder onder de afbeelding

Ik gaf mijn kind huilend en schreeuwend af bij de opvang en ging zwaaiend weg, omdat me verteld werd dat dat was hoe het moest. Tot Maria me vroeg: ‘Als het niet goed voelt, waarom doe je het dan?'

Silje Evensmo Jacobsen
© Cinema Delicatessen / A New Kind of Wilderness

Still uit 'A New Kind of Wilderness'

Is dat ook de boodschap van de film?
‘Ja, het is wel iets wat me vanaf het begin af aan inspireerde. Je kunt in het leven, tot op zekere hoogte, je eigen pad kiezen. Maak je keuzes bewust en zorg dat je ook echt aanwezig bent als je bij je kinderen bent als ze jong zijn. Het leven is maar kort.

Daarnaast realiseerde ik me tijdens het maakproces dat de film ook gaat over het belang van rouwen en dat een rouwproces voor ieder persoon anders is. Veel kijkers die zelf een partner of moeder hadden verloren, vonden herkenning in de film. Ik realiseerde me dat tijdens het filmen niet, maar ik ben blij dat de film veel kan betekenen voor anderen.’

Interview gaat verder onder de afbeelding

Ik realiseerde me tijdens het maakproces dat de film ook gaat over het belang van rouwen en dat een rouwproces voor ieder persoon anders is

Silje Evensmo Jacobsen
© Cinema Delicatessen/Filmdepot

Still uit 'A New Kind of Wilderness'

Wat vind je van thuisonderwijs, zoals de Paynes dat in het begin van de film doen?
‘In Noorwegen is thuisonderwijs heel ongebruikelijk. Er zijn hier maar zo’n tweehonderd gezinnen die het geven. Ik ben zelf ook gewend dat ieder kind naar een openbare school gaat. Om het gezin te kunnen filmen, moest ik dus heel open-minded zijn. Toen ik de Paynes ontmoette, zag ik dat Maria heel sociaal was en ervoor zorgde dat de kinderen veel mensen ontmoetten. Toen zij overleed, maakte ik me grote zorgen over de kinderen, met name Freja. Zij nam als oudste dochter thuis op tienjarige leeftijd veel zorg voor haar vader en broers op zich. Ik ben erg blij dat de kinderen nu naar school gaan en nieuwe mensen ontmoeten.

Ik denk dat thuisonderwijs tot een zekere leeftijd en onder de juiste omstandigheden positief kan zijn. Ik zag hoe de Paynes de vrijheid hadden om hun dag helemaal zelf in te delen en ook doordeweeks spontaan dingen te doen, zoals wandelen. Leren gebeurde ook in de buitenlucht. Zo leerde Nik de kinderen onder de sterrenhemel over de maanlanding. Het is niet zo zwart-wit dat thuisonderwijs ‘goed’ of ‘slecht’ is.’

Interview gaat verder onder de afbeelding

Ik denk dat thuisonderwijs tot een zekere leeftijd en onder de juiste omstandigheden positief kan zijn. Het is niet zo zwart-wit dat het ‘goed’ of ‘slecht’ is

Silje Evensmo Jacobsen
© Cinema Delicatessen/Filmdepot

Still uit 'A New Kind of Wilderness'

Hoe gaat het nu met vader Nik en de kinderen?
‘Het gaat goed met ze. Nik werkt nog steeds op de boerderij van hun huisbaas en Ronja studeert als twintigjarige om verloskundige te worden. Freja is nu vijftien, gaat naar school en heeft veel vrienden en huisdieren. Ulv en Falk, nu tien en twaalf jaar oud, zijn momenteel een jaartje vrij van school om weer even ‘wilde dingen’ te ondernemen met hun vader.’

Vader Nik twijfelde vaak of het wel goed was om de kinderen in zo’n kwetsbare periode uit hun leven voor de camera te zetten

Silje Evensmo Jacobsen

Welke impact had je film op het gezin?
‘Als filmmaker maak ik me altijd een beetje zorgen na zo’n film of de kinderen wel fijne reacties krijgen. Nik was daar tijdens het filmproces al bezorgd over. Hij twijfelde vaak of het wel goed was om de kinderen in zo’n kwetsbare periode uit hun leven voor de camera te zetten. Ik denk dat hij toestemming gaf, omdat hij weet dat Maria het gewild zou hebben. Het was een zware periode voor hem, hij had geen connectie met Noorwegen en wilde eigenlijk naar Engeland. Dat maakte het filmproces soms zwaar. Nik en ik spraken daar veel over. Nu de film af is en met succes vertoond wordt, ziet hij in dat de film ook andere mensen helpt die een vergelijkbaar verhaal meemaakten. Hij heeft me al grappend gevraagd wanneer ik een tweede deel ga maken. Ook lijkt hij nu op zijn plek in Noorwegen en droomt hij van een eigen woning.

Het gezin woonde veel filmvertoningen met mooie reacties uit het publiek bij. Zo is Ronja, de oudste dochter, onlangs met Freja naar een filmfestival in Rome geweest. Eerst vond Ronja het moeilijk om over het verlies van haar moeder te praten, maar nu deelt ze haar persoonlijke verhaal zelfs op podia met het publiek. Dat is geweldig. Ik denk dat het ook mooi is voor hen dat de foto’s en verhalen van Maria op deze manier voortleven en weer een nieuw publiek vinden.’

© Silje Evensmo Jacobsen

Silje Evensmo Jacobsen met Ronja, de oudste dochter uit het gezin.