Wat inspireert Peter en Petra Lataster?

Peter Lataster: 'Tijdens het maken van onze documentaire Alles goed - die gaat over voor de oorlog gevluchte Oekraïense vrouwen - moesten we vaak aan Käthe Kollwitz en haar werk denken. In de Eerste Wereldoorlog sneuvelde haar zoon en in de Tweede Wereldoorlog haar kleinzoon.

In het beeldhouwwerk Trauernde Eltern verbeeldt ze de rouw van een moeder en een vader om een gestorven kind. De moeder hurkt met een voorovergebogen hoofd, de man probeert wanhopig overeind te blijven.'

Petra Lataster: 'Käthe Kollwitz en haar echtgenoot waren vanaf het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog direct al anti-oorlog. Ze waren er strikt op tegen dat hun zeventienjarige zoon naar het front ging, maar gaven uiteindelijk toestemming. Hij stierf een paar dagen na zijn vertrek. 

Dat is een fundamenteel menselijk drama. Je zet een kind op de wereld en door iets krankzinnigs als oorlog, raak je hem kwijt. Bij de Oekraïense vrouwen die we voor Alles goed hebben gevolgd, zagen we die gedachtes ook: "Is het geen waanzin dat ik bij het uitbreken van de oorlog er niet voor gezorgd heb dat mijn zoon het land ook ontvluchtte?"'

Peter: 'We vonden het fantastisch dat deze Zuid-Koreaanse schrijfster vorig jaar de Nobelprijs voor de literatuur kreeg. Han Kang gaat volstrekt haar eigen gang en trekt zich niets aan van conventies.'

Petra: 'In haar werk is ze soms extreem poëtisch, maar ook extreem wreed. Kang pakt onderwerpen aan waar je eigenlijk niet mee geconfronteerd wil worden, maar overtuigt je tijdens het lezen dat je het moet weten. Ze overschrijdt de grenzen van wat je met kunst kan en mag vertellen. Ik ken zo gauw niemand die dat op zo'n extreem hoog artistiek niveau doet.’

Peter: 'In Mensenwerk beschrijft ze een opstand die in 1980 plaatsvond in de stad Gwangju. Het militaire bewind sloeg de - vooral door jonge mensen gedragen - eis naar democratie wreed neer. Het boek beschrijft het voelen en denken van de jeugdige opstandelingen zeer precies. De schoonheid en gevatte eenvoud van de zinnen staat in schril contrast met de hardheid van hun lot. Zo veel tederheid en warmte te midden van zo veel gruwelijkheid beschrijven: dat kunnen alleen maar de heel grote kunstenaars.'

Petra: 'Soundtrack to a Coup d’Etat zagen we afgelopen jaar tijdens het IDFA, waar de Belgische regisseur Johan Grimonprez eregast was. Zijn documentaire maakte op ons een verpletterende indruk. Op dit niveau worden wereldwijd niet heel veel films gemaakt. Het is de beste documentaire van het jaar.'

Peter: 'De stijl van deze film is totaal anders dan de onze, maar toch is het inspirerend. Af en toe wil je als maker een steuntje in de rug voor je eigen beslissingen. Er wordt veel gemaakt waarin voor the middle of the road wordt gekozen. Daarom is het fijn om af en toe een film als deze te zien, waarin radicale keuzes worden gemaakt.

Petra: ‘De film is op zo veel niveaus meesterlijk, zowel intellectueel als emotioneel. Het grootse verhaal over kolonialisme en het cynische spel van de grootmachten, slaagt er tegelijkertijd in om je emotioneel te betrekken. En dat laatste is altijd een uitdagende zoektocht bij het maken: hoe zorg ik ervoor dat de kijker betrokken raakt en blijft kijken?'

Petra: 'We bezochten onlangs weer het Kröller-Müller Museum, waar veel schilderijen en tekeningen van Van Gogh hangen. In zijn eerste tekeningen en schilderijen is hij nog zoekend en onbeholpen. Door enorm volhardend te werken werd hij een meester. Van Gogh was niet bang voor grote gevoelens en wist die op een verpletterend oprechte, authentieke manier te verbeelden.’

Peter: 'Het schilderij Korenveld met maaier en zon vonden we bijzonder mooi. Hierop is een boer te zien die in de gloeiende zon van de Provence op het veld werkt. Door het volle, brandende licht lijkt hij wel te smelten. Je kunt hem amper zien. In de vele schakeringen van oker wordt het zwoegen van de boer een metafoor voor de tijdelijkheid van het menselijk bestaan.’

Petra: 'Het toont ook de plek van de mens in de natuur en dat we nietig zijn. Dat we dat niet beseffen, zal misschien onze ondergang worden.'

Peter: 'Wie niet valt voor de magische stem van Billie Holiday heeft een hart van steen. Zolang we ons kunnen herinneren móeten we af en toe haar muziek horen.'

Petra: 'Strange Fruit is een hartverscheurend nummer over de lynchpraktijken in het zuiden van de Verenigde Staten. Ze beschrijft hoe vermoorde zwarte mannen als fruit aan de populieren hangen. We hebben daar ooit foto's van gezien. Zwarte mannen opgehangen door een witte menigte, met kleine kinderen die ernaar staan te kijken. De onmenselijkheid daarvan is ongelooflijk. In dit nummer omschrijft Billie Holiday dit enorme trauma op een heel poëtische, maar ook boze manier.’

Peter: 'Het is een ingehouden woede. Ze schreeuwt het niet uit. Dat is heel knap aan haar manier van zingen. Iedereen adviseerde haar dit nummer niet te zingen om geen gedonder te krijgen met het witte publiek, maar ze stond erop dat te blijven doen. Ondanks het feit dat ze als zwarte artiest voortdurend te maken kreeg met discriminatie en pogingen om haar carrière te dwarsbomen wist ze een miljoenenpubliek te bereiken.'