Interview met regisseur Karina Beumer over 'De originele Karina Beumer'

Kun je jezelf vervangen?

VPRO

Karina Beumer is een multidisciplinaire kunstenaar en maakt video’s, installaties, tekeningen en performances. Zoals steeds meer mensen ervaart ze een constante werkdruk en voelt ze de drang om te blijven presteren. Om hieraan te ontsnappen, besluit ze een vacature te plaatsen: ze zoekt een vervanger voor zichzelf.

Nelly Dos Reis gaat in gesprek met de maker én met degenen die haar vervangen in de documentaire 'De originele Karina Beumer'.

Het idee ontstond toen Beumer steeds meer werkdruk ervoer en zich gevangen voelde in een systeem van productiviteit, waarin ze voor haar gevoel altijd harder moest werken. Bovendien voelde ze zich schuldig als ze niets deed. 'Ik dacht: iemand anders zou het misschien veel beter kunnen dan ikzelf,' aldus de kunstenaar.

Een logische stap zou zijn om medewerkers in te huren, maar Beumer ziet dat anders: 'Ik realiseerde dat ik in dienst sta van mijn eigen werk. Hierdoor dacht ik: heb ik dan van mezelf een product gemaakt? En als ik een product ben, ben ik vervangbaar?'

Een vervanger voor jezelf

Vanuit dat idee plaatste de kunstenaar een vacature, waarop ze 65 reacties kreeg. 'Dat waren allemaal mensen die een stukje van hun ziel lieten zien,' vertelt Beumer. Ze gaf iedereen een gepersonaliseerde auditieopdracht, waarin ze samen op zoek gingen naar een manier om hun levens te verweven met het hare.

Haar oorspronkelijke plan om één vervanger te kiezen liet ze los toen ze zag hoe rijk en divers de reacties waren. 'Ik werd er hebberig van en besloot uieindelijk meerdere vervangers te kiezen.'

De echte Karina Beumer als ‘puppet master’

In de documentaire is te zien hoe Beumer de regie behoudt vanuit een zelfgemaakte control room. 'Dat heb ik een beetje gestolen van de film Inside Out,’ vertelt ze. ‘Ik wilde dat je letterlijk in een hoofd zou zitten als kijker en je vanuit twee ogen de vervangers zou zien. Vanuit dat hoofd was ik de puppet master.'

Still uit 'De originele Karina Beumer'

Maar was Beumer dan niet alsnog keihard aan het werk met het aansturen van de vervangers, terwijl het idee was om zichzelf te ontlasten? 'In het begin dacht ik dat ik mensen kon aannemen en dan kon zeggen: succes ermee. Maar de realiteit was dat er toen niets gebeurde. Ik wilde dat er echt een product uit zou komen, dus ik besloot ze toch meer aan te sturen.'

Uiteindelijk merkte de kunstenaar dat ze daar in die controlekamer steeds meer van haar vervangers begon te verwachten: 'Ik wilde een product maken en daardoor behandelde ik hen als onderdeel van een productieproces.' Beumer zag op die manier dat het ook mis kon gaan. Zo nam iemand ontslag, omdat hij het te veel vond worden.               

Wat leverde het op voor de vervangers?

Sommige vervangers zagen dit project juist als een zegen. Zo ook de werkloze Caroline. Ze had er al bijna tweehonderd mislukte sollicitaties op zitten toen ze de vacature zag: ‘Ik zat laag in mijn energie en voelde me depressief,' vertelt ze.  'De vacature van Karina bracht iets luchtigs en waardevols. Er stond weinig geld tegenover, maar het ging echt over wat ik leverde. En wat ik leverde, daar was Karina blij mee.'

Vervanger Romy, die in haar dagelijks leven theatermaker is, kijkt ook positief terug op haar deelname: 'Het is een documentaire, maar ik word ook gevraagd iemand anders te spelen. Ik vond het interessant hoe ik ruimte innam met mijn lichaam en stem, terwijl mijn naam nergens werd genoemd. Zo schuif je je ego opzij voor iemand anders. Ik vond het heel fijn om een puzzelstukje te zijn in dat grotere geheel.'

Benieuwd naar welk effect dit project verder had op Karina Beumer en haar vervangers? Kijk de DocTalks-aflevering bovenaan deze pagina voor het hele gesprek.

Meer DocTalks-afleveringen