Interview met regisseur Sara Kolster over 'Blauwdruk'

Wat als je vader je moeder vermoordt?

VPRO

Wat als je in één klap je moeder, je vader en je veilige thuis verliest omdat je vader je moeder vermoordt? In de documentaire ‘Blauwdruk’ (HUMAN) vertelt filmmaker Sara Kolster in samenwerking met ervaringsdeskundige Perla Joy het verhaal van vier vrouwen die dat meemaakten. Sophie Derkzen gaat met de regisseur in gesprek.

Regisseur Sara Kolster maakte eerder al documentaires over rouw, waaronder audiodocumentaire Toen ik vijf was (NTR/VPRO, 2017), Wolkenzusje (HUMAN, 2020) en de serie Zo dood als een pier (HUMAN, 2023).

Ze was in eerste instantie niet van plan om een film te maken over kinderen wiens moeders werden vermoord door hun vaders. ‘Ik sprak met jongvolwassenen over je beide ouders verliezen als je net op eigen benen staat. Ik ontmoette toen ook Perla Joy, die vertelde dat ze wees was, terwijl haar vader nog leefde. Uiteraard vroeg ik me af hoe dat kon. Toen hoorde ik haar verhaal: toen zij zestien was vermoordde haar vader haar moeder.’

Kolster was meteen geïnteresseerd in dit gegeven. ‘Het is onvoorstelbaar dat zoiets gebeurt. Je bent kind van je vader en je moeder. Door zo’n gebeurtenis wordt het fundament van je hele bestaan onder je vandaan gehaald. Hoe deal je daar in godsnaam mee de rest van je leven?’

Reconstructie in een lege ruimte

In Blauwdruk reconstrueren de vier hoofdpersonen in een lege ruimte hun ouderlijk huis zoals het eruit zag voordat het een plaats delict werd. De regisseur hoopte dat op die manier jeugdherinneringen bij haar hoofdpersonages zouden loskomen.

Daarbij vroeg de filmmaker haar hoofdpersonages in eerste instantie niet naar de nare herinneringen. ‘Ik wilde hen niet opnieuw traumatiseren door nog een keer terug te gaan naar die plek als plaats delict. Juist die ándere kant tonen vond ik interessant. De kant waarin ze zich thuis hebben gevoeld, waarin ze hun gezin hadden dat we allemaal kennen of zouden willen hebben.’

Volgens Kolster was het ongelooflijk moedig van de hoofdpersonen om voor de camera hun persoonlijke verhaal te doen. Zelf moest ze daarbij tussen verschillende gevoelens navigeren. ‘Ik zat tijdens die scènes op de stoel van de interviewer, maar tegelijkertijd wilde ik óók naast ze zitten om ze te troosten. Dan wilde ik bijna zeggen: “Vertel het maar niet.”  Maar we hadden met zijn allen afgesproken dat we dit verhaal gingen vertellen, want het is belangrijk dat deze groep kinderen ook gezien wordt.’

Still uit 'Blauwdruk'

Anoniem personage aan het woord

In Blauwdruk komen niet alleen de vier vrouwen aan het woord die als kind hun moeder verloren door femicide. Ook de stem van een jonge vrouw, die nu leeft met de angst dat haar moeder hetzelfde lot wacht, klinkt in de film. Haar scènes laat zien dat de verhalen van hoofdpersonen Maeve, Roser, Aurora en Perla vandaag de dag nog altijd aan de hand zijn.

Volgens de regisseur gaat het naar omstandigheden goed met dit anonieme personage, al bedreigt haar vader haar moeder nog steeds.  ‘Moeder woont wel op een veilig adres, maar de vraag is of dat écht veilig is, weet je nooit’, vertelt de regisseur. ‘In de film hoor je immers dat hij uiteindelijk achter het adres is gekomen en daar een dreigbrief in de bus heeft gedaan. Je vraagt je af welke vrijheid hier het meest telt: die van de pleger, de vader dus, of die van het gezin dat in angst leeft voor de vader.’

Kinderen serieus nemen in hun rouw

Kolster maakte eerder documentaires over verlies en rouw bij kinderen. Toch heeft Blauwdruk haar een nieuw inzicht gegeven. ‘Je moet kinderen serieus nemen in hun rouw. Dat zie je aan de verhalen van mijn hoofdpersonen. Er waren elke keer volwassenen die beslissingen voor hen namen en die pakten niet al te best uit. Als er vanuit hen gedacht was op dat moment, dan waren er andere beslissingen genomen.’

De leeftijd van een kind is hierin om het even volgens de filmmaker. ‘Toen ik vijf jaar oud was, was overleed mijn zusje van drieënhalf’, vertelt ze. ‘Er werd heel lang tegen mij gezegd: "Ach, je was nog zo jong." Een beetje vergelijkbaar met Roser uit de documentaire, die zeven was toen haar moeder werd vermoord. Maar kinderen hebben dondersgoed door wat er tussen ouders speelt, welke sfeer er in een gezin hangt en of dat klopt of niet. Vroeg of laat komen ze tot de ontdekking dat hetgeen wat bij hen thuis gebeurde helemaal niet zo normaal is.’

Meer DocTalks-afleveringen