‘Hiphop is niet alleen rappen in een cirkeltje en stoer doen’

Waarom moest deze serie er volgens jullie komen?

Sacha Vermeulen: 'Ik liep al heel lang rond met het idee dat er een échte serie over de hiphopcultuur in Nederland moest komen. Er wordt veel gemaakt en geschreven over hiphop, maar het is altijd hetzelfde negatieve narratief. Of het gaat alleen over de muziek. Ik denk dat niemand het eerder aandurfde.

Het onderwerp is complex en omvangrijk. Hiphop is veel meer dan een geinig subcultuurtje waarin iemand een pet opzet en een liedje maakt. Het is een sterke, liefdevolle cultuur en voor veel mensen is het iets wat je lééft. Daar iets over maken vraagt veel kennis, tijd, liefde en precisie.'

Ivan Barbosa: 'Muziek is een van de grootste uitingsvormen van de hiphopcultuur, maar er is zoveel meer: kunst, dans, mode, ondernemerschap. Dat laten we in deze serie zien. We wilden het breder trekken dan een opsomming van feitjes of momenten. We vonden dat we moesten kijken naar wat die cultuur gevormd heeft.'

In een van de beginscènes is het nummer Het dorp van Wim Sonneveld te horen terwijl je archiefbeelden ziet van migranten die aankomen in Nederland. Hoe kwamen jullie op dat idee?

Barbosa: 'Sonneveld zingt over een idyllisch dorp: een romantisch thuis, een perfect Nederland wat niet meer bestaat. In de beelden zie je hoe Nederland in opbouw is, maar ook hoe die opbouw door migranten wordt gedragen. Zij zijn ook op zoek naar dat dorp, naar een nieuwe thuisplek.

De mix van migrantenkinderen, mensen afkomstig uit de koloniën en witte Nederlanders, hoe ze met elkaar omgingen en gingen battlen, daaruit ontstond die cultuur die aan de basis staat van hiphop in Nederland.'

Er zit vijftig jaar geschiedenis in zes afleveringen van een half uur. Hoe bouw je dit op?

Barbosa: 'Het is natuurlijk gekkenwerk om ongeveer tien jaar geschiedenis in één aflevering te stoppen. Dus keken we per decennium naar sleutelmomenten, zowel in de muziek als op maatschappelijk niveau.

In de jaren negentig was er bijvoorbeeld een groot moment in de Nederlanse hiphop: de doorbraak van Osdorp Posse en Extince. Daarvoor waren er al artiesten die in het Nederlands rapten, maar die twee zorgden ervoor dat het breed gedragen werd en de hiphop nog meer groeide. Dat is een moment in de geschiedenis waar we een verhaal omheen bouwden. Zo deden we dat bij iedere aflevering.'

Er zit ontzettend veel archiefmateriaal in de serie. Hoe kwamen jullie daaraan?

Vermeulen: 'We wilden niet alleen het standaard Beeld & Geluid-materiaal gebruiken, maar deze serie echt mét de scene maken. Daarom wilden we naast de verhalen ook hun persoonlijke archief gebruiken. Makkelijk was dat niet, want het materiaal is niet altijd even goed gearchiveerd, maar het levert super veel originele beelden op.'

Barbosa: 'Hiphop is een heel zelfbewuste en zelfkritische cultuur. Of je nu met muziek, dans of graffiti bezig bent: je wil continu jezelf verbeteren en beter zijn dan de ander. Om dat te bewijzen, leg je alles vast. Daarom zijn mensen al heel vroeg begonnen met het documenteren van alles wat zich in de scene afspeelde en hadden we veel om uit te putten. In totaal hebben we wel tweeduizend archiefinvoeringen voor de serie gehad.'

Daarnaast hebben jullie de grootste namen uit de Nederlandse hiphop-scene voor de camera gekregen. Hoe ging dat?

Vermeulen: 'Er zijn altijd een paar mensen waarvan je weet dat ze erin moeten, daar kun je niet omheen. Gelukkig wilden zij hun verhaal ook vertellen. Het was een enorme puzzel om uiteindelijk de juiste keuzes te maken en alles rond te krijgen, want niet iedereen wilde meteen meedoen.'

Barbosa: 'Iedereen voor de camera krijgen ging niet zonder slag of stoot. Omdat de media de hiphop-scene de afgelopen decennia slecht behandeld heeft, zat er diep wantrouwen. Ondanks dat ik al veel hiphopclips maakte en veel artiesten ken en Sacha ook bekend is in die cultuur, bleef de vraag: gaan ze ons verhaal goed vertellen? Dat vertrouwen winnen kostte tijd. Maar toen ze eenmaal instemden vertelden ze zonder terughoudendheid hun volledige verhaal.'

Wordt hiphop volgens jullie nu wel serieus genomen door de mainstream?

Barbosa: 'Dat de hiphop-scene vaak niet serieus genomen wordt, heeft te maken met racisme. Sommige mensen vinden alles wat ze niet kennen raar. Een beetje "wat de boer niet kent, dat eet hij niet". Met hiphop is dat net zo. Omdat men het niet snapt, neemt men het niet serieus.

Toch is de cultuur enorm gegroeid. Hiphop is nu overal: van de arts die je opereert tot je leraar, en ook in de media. We zijn met veel meer. Het is een inclusieve cultuur die omvangrijk en divers is. Hiphop is niet alleen rappen in een cirkeltje en stoer doen. Het is veel diepgaander dan dat. Na het zien van deze documentaire zal een groot deel van Nederland dat beseffen.'