'Jonge mannen moeten elkaars grenzen leren respecteren'

Wat was de aanleiding voor deze documentaire?
Joep van Weelden: ‘Vorige zomer redde ik voor mijn deur een bij. Terwijl ik daarmee in de weer was, liep er een groep jongens voorbij. Zij waren ongeveer even oud als ik en mijn vrienden op de video’s in de film. Aan hun lacherige reacties te merken vonden ze mijn acties maar vreemd.

Na verloop van tijd ging ik erover nadenken hoe ik en mijn vrienden op achttienjarige leeftijd waren. Hoe kijken wij naar mannelijkheid op jonge leeftijd? Daar wilde ik iets over maken.

Ik wilde duiden welke emoties en gevoelens ten grondslag liggen aan bepaalde gedragingen en dynamieken binnen een groep. Die dynamiek kwam bij ons tot uiting tijdens een vakantie naar Valencia, waar je beelden van ziet in de documentaire. We maakten veel flauwe grappen en opmerkingen naar elkaar die best wel eens hard uit de hoek konden komen. Ook zette we veel op film, waar sommige jongens zich misschien niet altijd prettig bij voelden. Maar als iedereen het blijft doen, stopt niemand. We hielden elkaars gedrag in stand.'

Het werd dus een korte documentaire waarin je eigen vriendengroep centraal staat. Waren zij direct enthousiast?
‘Ik vond het spannend om hen te vragen om mee te werken. Hoewel we vroeger heel hecht waren, sprak ik een deel van de jongens niet veel meer. Maar ze waren meteen enthousiast en wilden meedoen.

Ik gaf wel aan dat ik ze persoonlijke vragen ging stellen. En ik wilde ze één op één voor de camera interviewen, zodat er niet dezelfde groepsdynamiek zou ontstaan als vroeger. Maar ze gaven me vanaf het begin de vrijheid en het vertrouwen om te maken wat ik wilde. Daar ben ik hen dankbaar voor.’

Op een gegeven moment word je zelf ook geïnterviewd. Waarom vond je dat belangrijk?
‘Het is lastig en misschien ook wel oneerlijk om een documentaire te maken over je eigen vriendengroep en jezelf tot buitenstaander te maken. Dan zou ik toekijken hoe mijn vrienden praten over iets waar ik zelf ook onderdeel van uitmaak. Mijn vriend Lex, die ook in de docu te zien is, loste dat op. Hij vroeg of we van plaats konden wisselen zodat hij ook vragen aan mij kon stellen.

Het was raar om ineens die muur te doorbreken. Waar je eerst zelf de touwtjes in handen hebt en alle vragen kunt stellen, zit je ineens zelf voor de camera. Maar het was een fijne manier om onderdeel van de film te worden.’

Het begon zoals je eerder vertelde allemaal met bijen. Die bijen zijn ook terug te zien in de film. Wat wil je met die beelden laten zien?
‘De bijen zijn in de film een manier om een vriendengroep en hun dynamiek te duiden. Ik onderzocht hoe bijen leven en samenwerken. Een bijenvolk is echt één groot organisme, vergelijkbaar met een lichaam. Alles wat zo’n bijenvolk doet, staat in het teken van het voortbestaan van de groep. Dat vond ik interessant. In onze vriendengroep zag ik namelijk ook dat bepaalde gedragingen in stand werden gehouden door de groep. De eigen wil werd daaraan ondergeschikt.’

Je vertelt in de documentaire niet exact wat er is gebeurd of gezegd. Vanwaar die keuze?
‘Ik wilde de film niet gebruiken om iets recht te zetten. Het zou te privé zijn om allerlei opmerkingen van vroeger op te rakelen. Het hoefde juist niet een té particuliere film te worden waarin we alle gebeurtenissen van vroeger bespreken. Deze film gaat wel over onze vriendengroep, maar door vooral te kijken naar de groepsdynamiek en onderliggende gevoelens kun je het verhaal breder trekken.’

Bijvoorbeeld over mannelijkheid en hoe mannen met elkaar omgaan. Wat wilde je daarover vertellen?
‘Ik vind niet dat gedrag per se sekse gebonden zou moeten zijn, maar ik denk wel dat maatschappelijke verwachtingen over mannelijkheid meespelen in hoe mannen zich gedragen.

Jonge mannen praten niet veel over hun emoties en grenzen. Dat zouden ze eigenlijk moeten doorbreken. Als je jouw grens niet weet en je hebt niet geleerd dit aan te geven, dan ga je misschien ook makkelijker over andermans grenzen heen. Het lijkt mij goed als jonge mannen wat meer rekening met elkaar houden, alert zijn of ze te ver gaan en elkaars grenzen respecteren. 

Ik hoop ook dat mannen die deze film zien iets herkennen en nadenken over hoe zij zich vroeger gedroegen, en wellicht nog steeds gedragen. Hopelijk leren ze er iets van. Als er door mijn documentaire ook maar één man nadenkt over vriendschap en zijn gedrag, ben ik al blij.’

Tot slot: heb je de documentaire al met je vrienden gekeken? Wat vonden ze ervan?
‘We hebben samen bij mij thuis gekeken toen de documentaire nog niet af was. Ik vond het doodeng! We zijn toch allemaal op onze eigen manier kwetsbaar in de documentaire. Daarom wilde ik dat iedereen het van tevoren nog zou zien. Uiteindelijk waren ze enthousiast en hebben we de film zelfs twee keer achter elkaar gekeken.

Vanaf het begin probeerde ik een integer portret te maken van onze vriendengroep. Na het kijken kreeg ik te horen dat dat in hun optiek gelukt was. Dat deed me goed en daardoor kon ik met een gerust hart de film afmaken.