Deze nieuwe docu's kijk je in oktober bij de publieke omroep

Billie Holiday, Nina Simone en Louis Armstrong: een paar van ’s werelds grootste artiesten, die gedurende hun carrières aanzienlijk onderbetaald kregen. Als zwarte artiesten zijn ze namelijk jarenlang uitgebuit door exploiterende platenbazen.

Een witte versie van een zwarte hit maken of rechten toewijzen aan personen die niets met de oorsprong van het nummer te maken hebben: The Battle for Black Music: Paid in Full laat zien hoe witte platenbazen allerlei manieren verzinnen om vooral zélf te verdienen aan de muziek van zwarte artiesten.

Door deze trucs blijft er maar weinig financiële compensatie over voor de muzikanten zelf. Zoals de bekende meidengroep TLC in 1996 na een uitreiking van de Grammy Awards al onthulden: “We zijn zo blut als maar kan.” Verschillende artiesten - waaronder Nile Rodgers en Chaka Khan - vertellen in de documentaire hoe ook zij slachtoffer werden van deze misstanden.

De documentaireserie besteed ook aandacht aan kracht, creativiteit en ondernemerschap. Zo gebruikten Jay-Z en Stormzy hun roem en succes om eigen labels op te richten. Hiermee proberen ze een nieuwe generatie zwarte artiesten te behoeden voor expoitatie van grote, veelal door witte mensen gemanagede platenmaatschappijen.

Regie: Alison Duke en Guy Evans 
Vanaf 3 oktober te streamen op NPO Start en npodoc.nl

Een beeldhouwwerk maken, een galerietentoonstelling organiseren, een ruimtepak in elkaar knutselen én een nieuwe documentaire maken: best veel voor één persoon om tegelijk te doen. Regisseur Karina Beumer dacht daar hetzelfde over. Om niet te bezwijken aan werkdruk en prestatiedrang plaatste ze een vacature: ze ging op zoek naar een vervanger voor zichzelf.  

In De originele Karina Beumer geeft de regisseur - de échte Karina Beumer - vanuit eigen gebeeldhouwd hoofd dat fungeert als controlroom, verschillende opdrachten aan de aangenomen Karina Beumers. Langzamerhand komt ze erachter dat haar vervangers ieder een eigen reden hadden om te solliciteren. Ze willen aan zichzelf ontsnappen door iemand anders te belichamen.

Met deze hybride documentaire laat Beumer de kijker meedenken en verkent ze de mentale worstelingen en uitdagingen van het werkende leven. Durf je veel meer als je iemand anders bent? En verlicht het of brengt het juist meer zorgen als anderen jouw werk uitvoeren?

Regie: Karina Beumer
Donderdag 9 oktober om 22.20 uur op NPO 2, NPO Start en npodoc.nl

Veel lhbtqia+-ers voldoen voor hun gevoel niet altijd aan de queer verwachtingen. Zo worstelt de biseksuele David met zijn ingetogen kledingstijl, voelt Qianyu zich niet altijd op diens gemak in de door homomannen gedomineerde uitgaansscene en vraagt Barbara zich af: hoor ik als biseksuele vrouw wel bij de queer gemeenschap nu ik al jaren niet meer met een vrouw heb gedate en een relatie heb met een man.

Om hun verwachtingen te toetsen stappen ze alledrie een queer-sportschool in met de vraag: ‘Ben ik wel queer genoeg?’. Daar delen ze hun onzekerheden en ervaringen met medesporters uit de gemeenschap. Het leidt tot openhartige gesprekken over zelfbeeld, identiteit, stereotyperingen en diversiteit.

Door zowel beelden van hun verwachtingen als de realiteit te tonen, neemt Queer genoeg je mee in de gedachtes van de hoofdpersonen. Op creatieve wijze laat de korte documentaire zien hoe geïnternaliseerde vooroordelen en de angst voor afwijzing plaatsmaken voor begrip, acceptatie en een gemeenschapsgevoel.

Regie: Annemarije Rus
Vanaf zaterdag 11 oktober op YouTube, NPO Start en npodoc.nl

‘Als je leven van een leien dakje gaat, stop dan een steentje in je schoen zodat je ergens last van hebt.’

Het is een krachtige uitspraak van grootmoeder Zelovic, die twee wereldoorlogen overleefde. Haar kleindochter, regisseur Lidija Zelovic, groeit op in het Joegoslavië van de jaren ’80. Een onbezorgde jeugd in een republiek waar onder andere katholieke Kroaten, Bosnische moslims en orthodoxchristelijke Serven samenleefden. Toen Tito - politiek leider van Joegoslavië - overleed, ontstond er een burgeroorlog. Zelovic vluchtte in 1993 van Sarajevo naar Amsterdam, waar ze zich samen met haar ouders en broer vestigde.

Met Home Game neemt Zelovic de kijker niet alleen mee in haar eigen reis als vluchteling, maar ook in haar obsessie met de Nederlandse politiek. Met zowel persoonlijke ervaringen als actuele nieuwsbeelden legt ze parallellen tussen Nederland en voormalig Joegoslavië, een land dat uit elkaar viel door polarisatie. Hiermee is Home Game niet alleen een ingrijpend - en soms humoristisch - portret van de dualiteit van het migrantenleven, maar ook een waarschuwing voor de toekomst waar we met de huidige Nederlandse politiek op afstevenen.

Regie: Lidija Zelovic
Donderdag 23 oktober om 22.30 uur op NPO 2, NPO Start en npodoc.nl

‘Er is geen vrede en stabiliteit in Europa, als er geen vrede en stabiliteit in Oekraïne is.’

De Noorse Jens Stoltenberg was van 2014 tot 2024 secretaris-generaal van de NAVO. Tijdens deze periode vond in 2022 de invasie van Rusland in Oekraïne plaats. Daarmee ontstond de grootste dreiging tot oorlog in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Aan Stoltenberg de rol om - ondanks de verdeeldheid onder de lidstaten - namens de NAVO de onvoorwaardelijke steun aan Oekraïne te betuigen. Onder zijn leiding bleef het bondgenootschap bijeen: een cruciale rol voor de toekomst van Europa.

Facing War volgt Stoltenberg tijdens bedachtzame taxiritten en eenzame ontbijtjes op het NAVO-hoofdkantoor in Brussel. Maar ook tijdens bezoeken aan Joe Biden in het Witte Huis, president Zelensky in Kyiv en een NAVO-top in Litouwen. Al snel is het duidelijk dat Stoltenberg hart voor de zaak heeft: zijn politieke voorliefde kreeg hij met de paplepel ingegoten. Ondanks gesputter van zijn gezin verlengde hij drie keer zijn ambtsperiode. Toen Biden hem in 2023 persoonlijk verzocht om nog een jaar te verlengen, stelde Stoltenberg zijn vrouw Ingrid een vierde keer teleur door nog langer van huis te zijn.

Dit integere portret van Stoltenbergs laatste jaar als secretaris-generaal biedt een fascinerende blik achter de schermen van de wereldpolitiek.

Regie: Tommy Gulliksen
Donderdag 30 oktober om 22.20 uur op NPO 2, NPO Start en npodoc.nl