De documentaire ‘Wilders’ geeft een inkijkje in de wereld van de doorgaans zo gesloten PVV-voorman Geert Wilders. De film werd ontvangen met zowel lovende woorden, alsmede een portie stevige kritiek. Want kan zo’n documentaire nu wel uitgezonden worden nadat besloten werd om de film over Jesse Klaver toch maar niet te laten zien via de publieke omroep? 2DOC sprak met filmmaker Stephen Robert Morse over het makersproces, speculaties in de media en kritiek op zijn film.

Populisme in Europa

De opmars van het populisme in Europa vormde de aanleiding van deze documentaire. Morse vertelt: “Mijn zakenpartner en ik waren geschokt toen Trump uiteindelijk won in 2016. We wilden kijken naar waar nog meer verkiezingen zouden komen in Europa en wat er op politiek rechts staat te gebeuren. De polls voor de PVV waren aanzienlijk hoog en men dacht echt dat de PVV zou gaan winnen. Je zag zelfs mensen meeliften op rechts door uitspraken te doen die ook radicaal zijn, maar net niet dusdanig radicaal dat je er stemmers door verliest. Dat is denk ik ook de reden dat Rutte gewonnen heeft, juist door Wilders te kopiëren. Ondanks het feit dat Wilders uiteindelijk niet won, heeft de politiek een ruk naar rechts gemaakt.

Het fort Wilders en de eerste ontmoeting

Morse zocht zodra hij vastgesteld had dat hij zich wilde gaan richten op de verkiezingen in Nederland contact met zowel Geert Wilders en zijn broer Paul Wilders. Toen Paul Wilders niet reageerde, richtte hij zijn pijlen volledig op de PVV-voorman. Morse had geluk en kreeg een reactie van Wilders’ woordvoerder: “Wilders wil je graag ontmoeten.” Achteraf bezien verbaast Morse zich over hoe makkelijk het balletje ging rollen en dat terwijl de politicus Nederlandse journalisten zoveel mogelijk weert. “Tijdens de eerste ontmoeting spraken we niet echt veel over politiek. Ik was bang dat hij een monster zou zijn. Ik denk dat alle politici monsters kunnen zijn en dat dat de reden is dat ze zo ver komen. Ik was vrij nerveus, maar ik verliet het gesprek en voelde mij meer op mijn gemak. Door humor te gebruiken, kun je het vertrouwen van de ander winnen. Daarnaast speelde ook mee dat ik echt die documentaire wilde maken, omdat er naar mijn mening nog geen goede documentaires over Wilders gemaakt zijn.

EuroTrump

De film wordt in Amerika en op internationaal niveau onder de titel EuroTrump naar buiten gebracht, met als doel een breed publiek aan te trekken. Morse vertelt: “We noemen het EuroTrump, omdat op internationaal niveau mensen Wilders niet kennen, maar Trump wel. Desondanks zijn er toch wel verschillen tussen de twee, vindt Morse. “Zo is Trump een politieke buitenstaander en Wilders een ingewijde binnen de politiek. Daarnaast is Trump niet intelligent en Wilders wel. Toch is er ondanks de verschillen een wederzijds respect tussen de twee en staan ze voor het overgrote deel voor dezelfde politieke standpunten op rechts.”

“Hoe Wilders de media bespeelt”

Een artikel in de Volkskrant schreef eens over hoe Wilders op Trumpiaanse wijze de media bespeelt en mediamomenten vaak stuurt. Momenteel wordt er ook gesuggereerd dat de documentaire over Wilders enigszins gestuurd is door Wilders zelf. Morse spreekt dit echter tegen: “Ik werk niet voor Wilders, laat ik dat voorop stellen. Mijn film is niet te vergelijken met de documentaire over Jesse Klaver. Daarnaast heb ik echt geprobeerd om tot de kern van Wilders te komen. Zo gebruikte ik de techniek; 36 vragen die tot liefde leiden. Als je iemand die vragen stelt, leer je heel veel over ze en begrijp je ze beter. Het leidt niet altijd tot liefde, weet ik uit eigen ervaring, maar het hielp mij wel om Wilders beter te leren kennen. Ik heb dus echt geprobeerd om tot de kern van Wilders als persoon te komen, waarbij ik maar één voorwaarde inwilligde: en dat is de voorwaarde om zijn familie niet te interviewen. Daarnaast heb ik geregeld gezegd dat ik niet wilde praten over de Islam om op die manier ook een andere kant van Wilders te laten zien. Verder stuurde hij ons niet in een bepaalde richting. Ik kwam samen met mijn team met uitdagende en goede vragen.

Ook hield Morse zelf zoveel mogelijk de touwtjes in handen tijdens het gehele filmproces:  “Wilders wilde acht dingen uit de film gewijzigd hebben, maar dat waren meningen van mensen die hij niet fijn vond. Desondanks lieten wij de meningen er allemaal in, omdat deze meningen de percepties zijn van verschillende mensen op zowel links als rechts. Het ging er vooral om dat wij mensen vooraf de film lieten zien om de feiten te checken. Toch zijn er meningen in de film die niet volledig feitelijk zijn, maar wel de perceptie laten zien van mensen. De waarheid ligt dan uiteindelijk in het midden.“

Dat er nu geruchten de ronde gaan dat Volkskrantjournalisten die Wilders persoonlijk niet mag uit de film geschrapt zijn, omdat Wilders dat wilde, spreekt de filmmaker eveneens tegen. “De Volkskrantjournalisten waren aardige mannen en we waren daarom verbaasd dat ze kritiek hadden op ons. Zij waren de eersten die wij interviewden, nog voordat we Wilders zelf spraken. Ze spraken niet goed Engels. Daarnaast speculeerden ze teveel, speculaties die niet bewezen konden worden. Zo gaat het met documentaires, je interviewt twintig mensen om er vervolgens vijf te gebruiken. Je gebruikt alleen de beste mensen. Het was niet zo dat ik ze eruit gelaten heb, omdat Wilders ze niet mag. Ze spraken gewoon niet goed Engels. Ik wil zelfs de interviews publiceren als ze het per se willen, maar ik ga het gewoon niet vrijgeven, omdat ik ze niet voor schut wil zetten.”

Het Horowitz-gerucht

Er wordt gespeculeerd dat Morse affiliaties heeft met politiek rechts, doordat hij gewerkt heeft voor een geldschieter van de PVV. De filmmaker zelf spreekt dit nadrukkelijk tegen: “De Horowitz mythe? Nog belachelijker dan de vorige speculatie uit de media. Het is iets wat bedacht is door Paul Wilders. Hij zei namelijk dat ik een mede-oprichter ben van Skillbridge. Echter, verliet ik het bedrijf voordat het overgenomen werd door Toptal, waarvan één van de investeerders Ben Horowitz is. En dat terwijl Ben Horowitz superliberaal is en een Afro-Amerikaanse vrouw en kinderen heeft. Daarentegen is zijn vader, David Horowitz, superrechts en geldschieter voor de PVV. Paul Wilders is hiermee gekomen, omdat hij achteraf spijt heeft dat hij geen interviews toegezegd heeft. Wat een idioot. Ik weet niet of het een soort Joodse complottheorie is van Paul Wilders. Dat gevoel kreeg ik wel. Morse, Wilders en Horowitz zijn allemaal met elkaar verbonden op de één of andere manier. Het is debiel. Er is geen enkele sprake van een connectie. Ben Horowitz kan niet eens met David Horowitz door één deur. 

Door: Hanke van der Lee

De documentaire 'Wilders' riep veel reacties op onder het publiek. Lees hier de artikelen die in de media verschenen: